Nội dung
Hội chứng cai nghiện và ngộ độc opioid
Cuộc chiến chống lại nạn nghiện ngập opioid như heroin, morphin, oxycodon đã kéo dài nhiều thập kỷ nhưng vẫn chưa có hồi kết. Bên cạnh các vấn đề về kinh tế, xã hội, pháp luật, con người ta còn phải chống chọi với hai ác mộng đáng sợ nhất trong quá trình cai nghiện – hội chứng cai nghiện và ngộ độc opioid. Những trải nghiệm khốc liệt này đã cướp đi sinh mạng của hàng triệu người trên khắp thế giới.
Hội chứng cai nghiện
Nghe có vẻ bình thường, thậm chí khá êm dịu nhưng trên thực tế, hội chứng cai nghiện opioid lại là nỗi khiếp đảm kinh hoàng mà bất cứ ai đã từng lâm vào cơn nghiện cũng phải trải qua. Sau nhiều thời gian sử dụng liên tục, cơ thể người nghiện đã trở nên quen thuộc và phụ thuộc hoàn toàn vào chất kích thích. Vì thế, khi bị cắt nguồn cung cấp đột ngột, những biểu hiện bất thường sẽ nhanh chóng xuất hiện:
Giai đoạn đầu (4-6 giờ sau liều cuối): Những dấu hiệu ban đầu thường bao gồm lo âu, thèm thuốc gay gắt, thở nhanh, vã mồ hôi, ngáp ngáp liên tục, chảy nước mắt/mũi, co đồng tử, đau thắt dạ dày. Nhiều người miêu tả đây giống như cơn “hẫng hụt” khủng khiếp trong lồng ngực.
Giai đoạn tiếp theo (48-72 giờ): Các triệu chứng leo thang mạnh với dựng lông toàn thân, run rẩy không kiểm soát, co cơ liên hồi, nhịp tim tăng nhanh, tăng huyết áp, sốt, ớn lạnh, chán ăn trầm trọng, buồn nôn, nôn ói và tiêu chảy liên tục. Giai đoạn này được mô tả là “cơn ác mộng thực sự” với đau đớn tột cùng.
Đỉnh điểm của hội chứng cai có thể kéo dài đến hàng tuần với các triệu chứng kể trên. Tuy nhiên, hậu quả lâu dài sau khi giai đoạn gay gắt nhất qua đi lại càng khó lường:
Mệt mỏi, sụt cân nhanh chóng, trạng thái trầm cảm nặng nề, suy nhược thể chất, rối loạn giấc ngủ nghiêm trọng có thể kéo dài nhiều tháng
Điều đáng sợ nhất là cơn khát khao, thèm thuốc như lửa đốt cháy từng tế bào vẫn dai dẳng nhiều năm sau khi người nghiện đã cai được. Chính yếu tố tâm lý này lại là nguyên nhân chính khiến nhiều người bật bệnh, tái nghiện.
Nỗi kinh hoàng trong quá trình cai nghiện là có thật. Nó được nhận định là trải nghiệm khó khăn, đau đớn nhất mà một con người có thể phải trải qua, vượt xa cả cơn đau đẻ với các bà mẹ.
Các tình trạng ngộ độc opioid
Trong khi hội chứng cai là ác mộng mang tính chất tinh thần, gây đau đớn dằn vặt thì ngộ độc opioid lại đe dọa trực tiếp tính mạng người nghiện. Những triệu chứng ban đầu của tình trạng này khá giống giai đoạn cai nghiện với cảm giác khoan khoái, buồn ngủ, rồi sau đó là mọi dấu hiệu của tình trạng thiếu oxy nghiêm trọng
Tình trạng Suy hô hấp, ngưng thở
Tác dụng chính của ngộ độc opioid là làm suy giảm tần số và biên độ thở của người bệnh. Trường hợp nặng có thể tiến triển đến ngưng hoàn toàn hoạt động thở, kéo theo tình trạng thiếu oxy cấp tính, nguy hiểm tính mạng. Đây là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở những ca ngộ độc.
Tình trạng Phù phổi
Biến chứng này khá phổ biến, thường xảy ra trong vòng vài phút đến vài giờ sau khi dùng quá liều opioid. Phù phổi làm cản trở khả năng trao đổi khí của phổi, trực tiếp đe dọa tính mạng nếu không xử lý kịp thời.
Các biểu hiện khác
Hạ huyết áp, nhịp tim chậm, hạ thân nhiệt, co đồng tử, bí tiểu,… càng gây nặng thêm tình hình thiếu máu, thiếu oxy đến các cơ quan trong cơ thể
Nếu không được hỗ trợ hô hấp, can thiệp điều trị kịp lúc, ngộ độc opioid có thể dẫn đến tử vong chỉ trong vài giờ hoặc vài ngày tùy trường hợp. Đây đích thực là cuộc vật lộn sinh tử giữa con người và tác nhân gây chết chóc từ những chất kích thích nguy hiểm.
Các yếu tố làm tăng mức độ nguy hiểm khi ngộ độc opioid
Kết hợp opioid với các loại thuốc khác: Có thể dẫn đến tình trạng chuyển hóa các chất độc hại trong cơ thể như động kinh, hội chứng serotonin, bệnh não.
Quá liều: Nếu lạm dụng quá liều lượng cho phép, nhất là khi cơ thể đã quen dần với chất kích thích thì nguy cơ ngộ độc càng cao.
Khó khăn trong chẩn đoán và điều trị
Chẩn đoán tình trạng ngộ độc hoặc cai nghiện opioid thường được thực hiện dựa trên đánh giá triệu chứng lâm sàng và xét nghiệm xác định loại chất gây nghiện đã sử dụng thông qua nước tiểu. Một số xét nghiệm máu khác cũng có thể được yêu cầu để đánh giá tình trạng tổn thương cơ quan và điều trị các biến chứng.
Tuy nhiên, việc chuẩn đoán đôi khi gặp khó khăn do nhiều triệu chứng của ngộ độc và hội chứng cai opioid có nhiều điểm tương đồng, khiến bác sĩ phải dựa vào kinh nghiệm, phân tích kỹ tiền sử của bệnh nhân.
Khi ngộ độc xảy ra, việc đảm bảo duy trì đường hô hấp và hỗ trợ hô hấp cho bệnh nhân là ưu tiên hàng đầu. Naloxone là loại thuốc giải độc được sử dụng với liều lượng 0,4-2mg tiêm tĩnh mạch. Trong những trường hợp quá nặng, bác sĩ có thể phải đặt nội khí quản để thông hô hấp cho bệnh nhân.
Đọc thêm:
